Swój młodzieńczy dziennik Stefan Żeromski prowadził przez dziesięć lat. Gdy w maju 1882 roku zapisywał w nim pierwsze zdania, był osiemnastoletnim uczniem rosyjskiego gimnazjum w Kielcach, podejmującym pierwsze próby literackie i marzącym o karierze pisarskiej. Gdy na początku roku 1892 postanowił zakończyć przygodę z dziennikiem, był dojrzałym dwudziestoośmioletnim mężczyzną w przededniu małżeństwa; był także dobrze zapowiadającym się początkującym pisarzem; od roku już drukował w prestiżowych pismach warszawskich swoje nowele – przyjmowane przez czytelników i krytykę z żywym zainteresowaniem. Jego dziennik jest w naszym piśmiennictwie jedynym chyba dokumentem literackim, który pozwala z bliska obserwować proces narodzin artysty, formowania się osobowości twórcy, dojrzewania do roli pisarza, przy czym dojrzewanie to obejmuje niemal wszystkie sfery życia: formowanie się systemu wartości, czyli kośćca moralnego, kształtowanie się poglądów politycznych i społecznych, a także wyobrażeń o tym, jaki rodzaj literatury chciałoby się uprawiać, doskonalenie umiejętności pisarskich, ćwiczenie się w opisach ludzi i rzeczy, konstruowaniu dialogów czy budowaniu wizerunków postaci itd., ale także – dojrzewanie erotyczne. Na tę sprawę warto zwrócić uwagę, bo zwierzenia dotyczące tej akurat sfery życia, tak subtelnej i intymnej – nawet w dziennikach pisarzy – często bywają tłumione i skrywane. Dziennik przyszłego autora Dziejów grzechu jest pod tym względem wyjątkowy.