Marzenia o „wielkiej krytyce” świadczą o niezadowoleniu z tego, co jest, ale są zwykle wychylone ku przeszłości. Podszyte są nostalgią za dawnymi dobrymi czasami, kiedy z krytyką i krytykami rzekomo się liczono, a o ich tekstach oraz książkach szeroko dyskutowano. Czyż do tęsknoty za „wielką krytyką” nie przystaje stworzone przez Zygmunta Baumana pojęcie retrotopii? Małej lub pomniejszonej krytyce bieżącej przeciwstawia się tu bowiem wielkość tego, co już było.

Z tą „wielką krytyką” problem jest jednak taki, że nie zawsze wiadomo, co się za tym pojęciem kryje. Wielka, ale z jakiego powodu? Czy wielka, bo po prostu wybitna, dobra? Jeżeli tak, to dla kogo? Dla zabierającego głos czy dla jakiejś określonej grupy czytelników? I czy ta wielkość jest wartością stałą? „To wielka krytyka”, mówi ktoś w roku 1975, ale dwadzieścia lat później ktoś inny powie: „no tak, krytyka, ale jakaś mała”. Jak bowiem ową wielkość mierzyć? Oddziaływaniem na współczesnych? Uznaniem przez nich czy raczej odrzuceniem? A może dopiero skalą recepcji przez potomnych? Parę miesięcy temu słuchałem wykładu mojej koleżanki z Katedry Krytyki Współczesnej, z którego wynikało, że wielkimi krytykami dla młodych adeptów tego fachu są dzisiaj Henryk Bereza i Tomasz Burek, ale już niekoniecznie Jan Błoński…