Romkowi Adamskiemu z Handzlówki

Kiedyś słowa były jak chemia¹. Zdrowaśki (medyk amen) kurowały, Boska Komedia resocjalizowała jako lektura obowiązkowa więźniów. Słowa raniły i zabijały. Arab pamiętał, że niedaleko pada jabłko od jabłoni, gruszka od wierzby, śliwka od oka, dlatego w kłótni robił uniki, by obelga nie uderzyła go w twarz. Podczas jutrzni flamandzkiej każdy, kto nie wymówił poprawnie słów „tarcza i przyjaciel”, płacił gardłem.

Golem ginął, gdy starto mu e i zostało met (‘śmierć’). Siłę miała więc też litera. V, za które Churchill dostał literackiego Nobla, h z prawa fizyki „Wyżej h nie podskoczysz” i litery wymyślane przez Childeryka III – analfabetę, który uważał, że jako król stoi ponad zasadami pisowni. Człowiek uprawia alchemię słowa. Z liter składa kamień filozoficzny. Wymyśla mantry², zaklęcia. Stąd Sierpień Schulza zimą rozgrzewa.

Kiedyś pluło się na ołówek chemiczny, by skreślić słowo, które ślina na język przyniosła. Dziś łatwo uprawiać tfu!tfurczość. Maszyny cyfrowe udoskonaliły zapis zero-jedynkowy³ i wynaleziony przez szatniarzy zapis cyfrowy z numerkami. Internet wyparł Internę – popularny za komuny portal społecznościowy, gadu-gadu zastąpiło pierdu-pierdu. Po zwoju i kodeksie laptop to nowy format książki rękopiśmiennej. Ale coś za coś. Nie da się wypluć napisanego słowa. Zostaje ono w necie jak w głowie Pamiętliwego Funesa. Gdyby więc z tego e-świata, który wykrakał Borges, wymazać e, człek by umarł. Bo dokonała się e-wolucja od małpiszona do japiszona, od małpy do małpy komputerowej, od prekursora do kursora. Skutkiem ubocznym jest inflacja słowa, jakiej nie zatrzymałby sam Leonidas⁴. Przykłady można mnożyć.

Zawołanie Trzech Muszkieterów zmieniło się w „Jeden za wszystkich, a wszystkim wszystko jedno”. Hasło Dyrektoriatu z sekretariatem ewoluowało w Liberté-Égalité-Te-re-fe-ré. Galopująca inflacja nie oszczędziła też słowa Pańskiego. Pokolenie JPII i MP3 na dzieciątko Jezus nie mówi „dzidziuś”, ale „Dżizuś”. Od zamkniętych na amen bram raju⁵ młodzi wolą bramy piekieł, bo są otwarte na nowe pomysły. Scjentyści chcą, by Pater Noster („Chleba naszego powszedniego”) zastąpił Pater Toster („Grzanki naszej powszedniej”). Wierzą, że bogiem jest PIN Bóg⁶, podstawową komórką społeczną – komórka na kartę i że na początku był czyn. Vide Kopernik, który nie gadał, tylko „ruszył dupę, wstrzymał słońce”.

Słowa tanieją jak kobiety. Ongi za piękną Hellenkę trzeba było dać jabłko. A jabłek było mało i jeszcze w czasach Wilhelma Tella jedno wypadało na głowę. Dziś nieznajoma jest osobą trzecią (jedna z drugą), potem jedną jedyną i w końcu połowicą. Tuż po słowie (sic!) panna młoda zmienia się w starą. No to kobiety się cenią. Kto choć trochę liznął seksu oralnego, wie, że droga jest i biurwa⁷, i córwa Koryntu, i ladacznica z zasadami, która lada chłopu nie pokazuje swego pryncipia.
Mowa nie jest już srebrem jak talent⁸. Słowa namnażają się niby bakterie pod hasłem „Więcej kultury!”. Uzależniają jak marycha⁹ i alkohole, po których idziemy w Polskę¹⁰ lub do kościoła¹¹. A dawniej wystarczył telegraficzny skrót¹² jak na „Titanicu”¹³. I tylko Al Capone terkotał, wierząc, że dobrym słowem i pistoletem załatwi więcej. Dziś wszyscy przerzucają się słowami jak w ping-pongu¹⁴. Nietzsche antycypował to w Tako rzecze Zaratustra: „Że każdemu wolno nauczyć się czytać i pisać, to psuje z czasem nie tylko pisanie, lecz i myśli”.

Liczy się wyobraźnia. Apelles jest największym malarzem starożytności, bo nie zachował się żaden jego obraz. Borges piał z zachwytu nad niepodarowanym mu obrazem, bo go sobie wyobrażał. Czyta się „światło” – niezadrukowane miejsca, ponieważ pisze się światłem jak sygnalista okrętowy¹⁵. Druk to tylko cienie platońskiej idei myśli, powidoki – efekt spojrzenia prosto w światło. Goethe prosił „Więcej światła!” nie dlatego, że tworzył u schyłku Oświecenia i światło było marne.