Marcie Sputowskiej z Rzymu

Każdego dnia, od Zachodu po Bliski Wschód³, słyszy się Homo homini heil Hitler („Ludzie ludziom zgotowali taki los”), Homo homini OMON, Homo homini Hamas, Homo homini Chomeini („Irany boskie!”). Festiwalowi literackiemu winno więc przyświecać piękne hasło Romantyzmu i ekologów przeciwnych odstrzałowi wilka: Homo homini lupus est („Człowiek patrzy wilkiem na wilka, a wilk też człowiek”).

Inter arma silent Musae („W czasie wojny muzea są zamknięte”), a otwarte są tylko teatry wojny grające na grobowych deskach. Trzeba z tym skończyć. Nie wolno być dla bliźniego Brutusem⁴, mordować go jak Gavrilo Principa⁵. Lud demonstruje pod hasłami „Chleba i pochlebstw!” oraz „Chleba i igrzysk paraolimpijskich!”, więc powinno królować hasło Homo homini Houdini – sztukmistrza, który zębami łapał wystrzelone kule.

W Beniowskim Słowacki tuszył⁶, że on i Mickiewicz to (posłużę się cytatą⁷) „dwa na słońcach swych przeciwnych – Bogi”. Co za herezja⁸! Słowacki to raczej pogański bożek czczony w świętym gaju przez brudnicę mniszkę⁹. To nie bóg poezji siedzący na tronie, ale wierszokleta na meblu Bodzio. Słowacki nie zachwyca mnie tak samo jak Gałkiewicza w Ferdydurce. Ale rozumiem, że mamy świat dwubiegunowy: USA – Russia, Gauguin – van Gogh, Bitelsi – Stonsi, Pepsi Cola – Coca Cola, Rodowicz – Sipińska, Karpacz – Szklarska Poręba, Ronaldo – Messi, Szymborska – Różewicz. Wolę Szymborską. Ale Różewicz „wielkim poetą był”, więc wart jest festiwalu. Bo Polak i nie chwalił obczyzny jak nasi wieszcze.

Rej, skubany, nie powiedział wszystkiego. Fakt, „Polacy nie gęsi, iż swój język mają”, ale mają też cudze gęsie pióra. Żeby daleko nie szukać. W naszej gadce‑szmatce (hymnie śpiewanym podczas wciągania flagi na maszt) roi się od makaronizmów¹⁰. Toć mowa tam o ziemi włoskiej z N.N.¹¹ Bona Partem – partnerem Bony Sforza, kobiety Renesansu¹².

Polskimi wieszczami są przedstawiciele mniejszości i grup etnicznych. Słowacki nie kryje swej narodowości. Podobnie Mickiewicz, gdy inwokację do rzekomo polskiego epickiego (ciut podpicowanego) poematu zaczyna od: „Litwo, ojczyzno moja!”. Interesuje go Litwa. Pisze o Panu Tadeuszu w „ostatnim zajeździe na Litwie”, o Pani Grażynie w „powieści litewskiej”. Nadto zajmuje się Panem Konradem Wallen, rodem z Hiszpanii, no i sławi, łajza, Krym ruski (sic!), zielony, ze stepami i burzanami¹³. Nie obchodzi go Polska ani nasze święte rzeki Bug, San i najczystszy jego dopływ – San Epid. Dla niego świętą rzeką jest litewska Wilia, w której łowi się karpie na Wigilię. Wstyd powiedzieć, ale bardziej interesuje go kasa. Jego bohater, dziad Konrad, ma w bańce tylko bańkę i chwali się, że nazywa się „Milijon” na stare pieniądze.

Mickievicius przyznaje się do korzeni, za to Gałczyński kręci, pytając: „Znasz li ten kraj?”. A każdy głupi wie, że „Li kraj” to Litwa, a nie Lichtenstein, Libia. Złośliwcy pytają więc: „Znasz K.I. tego Gałczyńskiego?”. A znów Sienkiewicz to niejaki Litwos, jak ustalili chłopacy z ABW. Niby pisał Trylogię jako lek nasercowy dla Polaków, ale w Ogniem i mieczem¹⁴ sławi Papcio Chmiela vel Chmielnickiego – ojca narodu ukraińskiego, przywódcę siczy-dziczy. Czechu Miłosz i Bohdan Czeszko to bohema i bohemiści. Czeszko był nawet szwejkiem i pisarzem kompanii. Jan z Czarnolasu jako leśny dziadek opiewał zdrowie, radość życia i lipę jak późniejszy Jan z Czernobyla¹⁵. Atoli bardziej niż odprawa posłów polskich w Izbie Gmin na ulicy Wiejskiej interesowała go odprawa posłów greckich. Conrad tytułował się Lordem Jimem i Wielkim Lordem Admiralicji, choć nic wiedział o pływaniu. Pływa marynarska brać, kapitan stoi na mostku, a kapitanat w porcie niczym majtek w macierzystych portkach. I na koniec wypada wspomnieć o Niemcewiczu (z przeproszeniem Ursynie) i Głowackim − Prusie, autorze Lalki¹⁶ mieszkającej w norze¹⁷ i Placówki, w której prowokował: „Ślimak, Ślimak, pokaż rogi!”. Dlatego Festiwal Różewicza w Karpaczu to dobry pomysł.