Jesienią 1970 roku biblioteka pisarza wzbogaciła się o opatrzony dedykacją tom poezji Anny Świrszczyńskiej Wiatr, wydany przez Państwowy Instytut Wydawniczy. Na stronie przedtytułowej widnieje wpis:

Niewielki, liczący osiemdziesiąt cztery strony tom, dołączył do innych, bliskich pisarzowi książek stojących na półkach w sypialni, „pod ręką”, a kilka miesięcy później w „Życiu Warszawy”, w numerze sobotnio‑niedzielnym z 7–8 marca 1971 roku, w Rozmowach o książkach, stałej Iwaszkiewiczowskiej rubryce, ukazał się felieton zatytułowany Trzy sierpnie, jeden maj, który Iwaszkiewicz rozpoczął w ten sposób:

List, którym Iwaszkiewicz rozpoczyna felieton, jest kompilacją dwóch z trzech listów Anny Świrszczyńskiej, które trafiły do niego, wraz z listami innych powstaniowych i popowstaniowych rozbitków, od sierpnia do grudnia 1944 roku. Listy Świrszczyńskiej miały taki ładunek emocjonalny i tak różniły się od dziesiątków innych kierowanych w tym okresie do Stawiska, że po dwudziestu sześciu latach od ich otrzymania pamiętał ich treść i uznał, że zasługują na opublikowanie, nie tylko jako egzemplifikacja niezwykłej postawy życiowej i twórczej Anny Świrszczyńskiej, jej sposobu postrzegania świata i siebie w świecie, lecz także jako zachęta do lektury jej nowego tomu poetyckiego.

„Smutna” poetka doceniła felieton i jego moc sprawczą. Zaraz po jego opublikowaniu napisała do Iwaszkiewicza liścik:

Skarga zawarta w dedykacji dotycząca niedrukowania w „Twórczości” nie do końca była prawdziwa. W latach 1955–1957 w miesięczniku opublikowanych zostało w sumie dziesięć utworów Świrszczyńskiej – miniatur i poematów poetyckich prozą, które w 1958 roku weszły do tomu Liryki zebrane. Później, w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku, było gorzej. Iwaszkiewicz w swoich marginaliach do antologii Poezja polska 1914–1939 opracowanej przez Seweryna Pollaka i Ryszarda Matuszewskiego wydanej w 1962 roku w „Czytelniku” napisał o poetce nawet tak: „[…] kiedy razem z Karolem Husarskim dostała nagrodę «Wiadomości [Literackich]» wydawało się, że narodziła się dobra poetka. A potem zawiedliśmy się. Szkoda”. Uwagi Iwaszkiewicza, w opracowaniu Pawła Kądzieli, zostały później opublikowane jako Portrety na marginesach („Biblioteka Więzi”, 2005). W 1971 roku w majowym numerze „Twórczości” Iwaszkiewicz zamieścił dwa wiersze Świrszczyńskiej, spragnionej druku w jego miesięczniku: Agata i Tomasz oraz Barbara i Adam, które później pod zmienionymi tytułami (Drzwi są otwarte i Kochanków dzieli miłość) weszły w skład słynnego tomu Świrszczyńskiej Jestem baba (1972). Już w marcu 1972 roku na półkę w sypialni Iwaszkiewicza trafił egzemplarz tego zbioru, opatrzony dedykacją autorki:

Entuzjastyczna recenzja tego tomu autorstwa krakowskiego teoretyka literatury Stanisława Balbusa została zamieszczona w marcowym numerze „Twórczości” z 1972 roku.

W następnym, 1973 roku, Anna Świrszczyńska wysłała do Iwaszkiewicza liścik następującej treści:

Liścik towarzyszył tomowi Poezje wybrane (LSW, Warszawa 1973) zaopatrzonemu w zabawną, wierszowaną dedykację:

Nie udało się ustalić, o jakiej koleżeńskiej przysłudze w liście pisze Świrszczyńska – można snuć przypuszczenia, że interweniował w sprawie wydania tego tomu. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza wydała go w 1973 roku, natomiast pismo Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego zalecające go do „działów nauczycielskich bibliotek szkół średnich” datowane jest na 3 marca 1970 roku. Czyżby więc aż trzy lata czekał na wydanie? Ton zarówno dedykacji, jak i listu jest serdeczny i świadczy (wbrew „różnym pozycjom w literaturze”) o pewnej zażyłości obojga poetów.

W 1974 roku, trzydzieści lat od powstania warszawskiego, sześćdziesięciopięcioletnia Anna Świrszczyńska wydała swój najsłynniejszy chyba tom Budowałam barykadę, który ugruntował (słusznie) jej pozycję jako jednej z najbardziej oryginalnych polskich poetek XX wieku. I ten tom oczywiście trafił do biblioteki Jarosława, opatrzony kolejną piękną dedykacją:

Tym razem to Anna wraca wspomnieniami do czasów popowstaniowych. Z lektury jej trzech listów, od 1974 będących własnością Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie (poeta przekazał tam całą napływającą do Stawiska korespondencję z lat 1944–1945, liczącą dwieście pięćdziesiąt listów) wynika, że już na pierwszy jej list z końca października pisarz odpowiedział i udzielił potrzebującej poetce jakiejś pomocy, w odpowiedzi na list drugi, ten z 9 listopada, zaprosił ją do Stawiska, list trzeci z 30 listopada 1944 roku do Stawiska dostarczył ojciec Anny, malarz Jan Świerczyński. W tym liście Autorka zapowiada, że kiedy sytuacja jej na to pozwoli, z radością wybierze się do Stawiska. Listowi towarzyszyły rękopisy dwu wierszy: Okeanida i Fatum. Odpowiedź Jarosława Iwaszkiewicza na ten list, datowana: Stawisko, 3 grudnia 1944 r, zachowała się w archiwum poetki, będącym w posiadaniu jej córki, Ludmiły Adamskiej‑Orłowskiej.

Iwaszkiewicz pisał m.in.: „[…] Miałem dzisiaj wizytę Pani Ojca i otrzymałem Pani list, na który nie bardzo wiem, jak odpowiedzieć – jest on jak gdyby z innej epoki niż ta, którą teraz moralnie usiłujemy przeżywać. Wszystko nastawione jest tak na zewnętrzność, że to, co ktoś przeżywa w swoim wnętrzu, staje się czymś obcym i nikomu niepotrzebnym. Nie myślę w tej chwili o Pani, tylko o sobie, też radbym się w tej chwili komuś wyspowiadać, ale niestety myślę, że nikomu by się to nie przydało, a najmniej mnie samemu. Przeto trzeba tak sobie żyć z dnia na dzień i milczeć. Ja przyzwyczajony do tego jestem już od dawna… może i Pani to dobrze zrobi. Jeśli nie, to gotów jestem do wysłuchania wszystkiego od a do z, a podobno jedną z największych moich zalet jest to, że umiem słuchać”.

Dalej Iwaszkiewicz odnosi się do konstatacji poetki, która pisała ze zdumieniem i zgrozą o odkryciu współczesnych, że niezbędne jest (dla przetrwania) wyposażanie dzieci w egoizm: „Może rzeczywiście egoizm jest niepotrzebny. Gołe dziecię przyjdzie do nieba prędzej niż to odziane watowanym kaftanem sobkostwa? I może rzeczywiście jest dobrze kochać, i rozumieć, i współczuć? Nawet tym współczuć, którzy są miotani gniewem i okrucieństwem i głupotą… przebacz im, albowiem nie wiedzą, co czynią. Czy ja wiem?”. I jeszcze: „W każdym razie kult Dionizosa uważam za nieaktualny, a wiersze Pani za niedobre. Forma! Forma! Świat się rozpada, ale wiersz musi mieć formę, metafory, nie powinien się rozłazić i nie powinniśmy powiedzieć po przeczytaniu go, że równie dobrze mogłoby go nie być. Mówię tak, bo na ogół lubię wiersze Pani”.

List kończy zapowiedź planowanej w Stawisku akademii na cześć Juliusza Kadena‑Bandrowskiego, który zginął podczas powstania warszawskiego, i Karola Irzykowskiego, zmarłego zaraz po powstaniu, oraz informacja o udzieleniu Świrszczyńskiej dalszej pomocy finansowej (Iwaszkiewicz, jak pamiętamy, w czasie okupacji rozdzielał pomiędzy pisarzy pomoc finansową ze środków przekazywanych przez Radę Kultury Delegatury Rządu Polskiego na Kraj, niejednokrotnie dokładając do nich pieniądze własne i żony, szczególnie właśnie w czasie i po powstaniu warszawskim): „No, to wszystko. Posyłam Pani trochę forsy, która może będzie się powtarzała okresowo, w każdym razie ile razy coś będzie gwałtownie potrzebnego, proszę o zwrócenie się do mnie. O posadzie żadnej oczywiście tutaj mowy być nie może”.

Zgodnie z informacjami Ludmiły Orłowskiej listów Iwaszkiewicza do jej matki było więcej (trzy, może cztery…), ale tylko ten udało się jej odszukać. W tym miejscu serdecznie dziękuję za zgodę na jego wykorzystanie. Mimo nie najlepszej opinii o wierszach Okeanida i Fatum Iwaszkiewicz opublikował je w poznańskim „Życiu Literackim”, którego redaktorem był przez krótki czas w 1945 roku. Również w kolejnym periodyku redagowanym przez Iwaszkiewicza, „Nowinach Literackich” (1947–1948), ukazywały się utwory Świrszczyńskiej – wiersze i fragmenty próz poetyckich.

Świrszczyńska rewanżowała się kolejnymi publikowanym tomami, zawsze opatrywanymi dedykacjami. W 1947 roku w prywatnym wydawnictwie Eugeniusza Kuthana w Krakowie ukazał się jej dramat Orfeusz. Sztuka w trzech aktach. Była to zresztą kolejna wersja sztuki, którą Świrszczyńska napisała podczas okupacji i za którą na konspiracyjnym konkursie uzyskała drugą nagrodę. Istnieje możliwość, że Iwaszkiewicz był w jury tego konkursu. Stawiski egzemplarz opatrzony jest dedykacją:

Kolejna dedykacja, nawiązująca do popowstaniowego czasu, została wpisana w następnym drukowanym dramacie Świrszczyńskiej, Odezwa na murze. Sztuka w pięciu obrazach (Czytelnik, Warszawa 1951):

W 1956 roku na kolejnej wersji Orfeusza (Orfeusz. Sztuka w 3 aktach. Wydawnictwo Literackie, Kraków 1956) poetka napisała:

Następny tom, który zasłużył według autorki na uwagę Jarosława Iwaszkiewicza, to były Czarne słowa (Wydawnictwo Literackie, Kraków 1967):

Nie wiadomo, czy obdarowany wygospodarował czas na lekturę nowego tomu Świrszczyńskiej, w każdym razie nie zostało to w żaden sposób odnotowane. Ale nie można zapomnieć, że to właśnie ten tom zapowiadał nową Świrszczyńską. Dopiero następny tom, Wiatr, od którego rozpoczęłam niniejszy artykuł, przyniósł przełom i renesans relacji poetki z Iwaszkiewiczem.

W 1978 roku do Stawiska trafił kolejny tom Świrszczyńskiej, zatytułowany Szczęśliwa jak psi ogon (Wydawnictwo Literackie, 1978). Dedykacja głosi:

I ostatnia dedykacja, na dwujęzycznym wydaniu tomu Budowałam barykadę z 1979 roku (Wydawnictwo Literackie):

A serdeczność w tym czasie Jarosławowi była bardzo potrzebna. Jego żona Anna zmarła 23 grudnia 1979 roku. Chcąc wyrwać poetę z żałoby, rodzina postanowiła wysłać go do Francji. Był w Paryżu i Saily.

Dziwne koleje losu sprawiły, że właściwie w tym samym momencie, kiedy Anna Świrszczyńska pisała dedykację w wysyłanym tomie, Jarosław Iwaszkiewicz w Saily napisał swój ostatni wiersz, elegijną Uranię.

Czy po powrocie do Stawiska miał okazję tę dedykację Świrszczyńskiej przeczytać? Książka w każdym razie swoje miejsce znalazła w jego gabinecie, na półce obok biurka.