Bruliony profesora T. Józefa Hena (Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice, 2016; wydanie pierwsze PIW, Warszawa 2006) to powieść współczesna, romans i kryminał. Fabuła romansowa – zauroczenie amerykańskiego profesora slawistyki, WASP- a (White Anglo-Saxon Protestant) z Indianapolis, polską redaktorką wydawnictwa Rakieta – ma w tej książce unieść ciężar dokumentalnej relacji z wydarzeń rewolucyjnych w Rosji ze wszystkimi jej meandrami i komplikacjami. Tu bohaterami są Maksym Gorki i Nina Berberowa oraz cała plejada pisarzy i poetów rosyjskich dotkniętych rewolucyjnym terrorem. Profesor Jeff Thompson, zafascynowany zmysłową Matyldą, postanawia wykorzystać wreszcie swoje przemyślenia i nagromadzone zapiski i skomponować z nich książkę o… Leninie. Jako że profesor T. słabo mówi po polsku, a Matylda świetnie radzi sobie z angielskim, to ona tłumaczy, redaguje i wklepuje w komputer profesorskie notatki. Dzięki temu trudny romans trwa i może się rozwijać. Przy okazji ma powstać wydawniczy hit. Aby zachować równowagę między współczesnym wątkiem romansowo-kryminalnym a wątkiem historycznym, konieczny był odpowiedni wehikuł czasu. Postać Herberta George’a Wellsa jako kibicującego radzieckiemu eksperymentowi nie jest tu bez znaczenia. Tym wehikułem czasu u Hena jest miłość. Oczarowanie profesora Niną Berberową. Co istotne, Matylda, która pojawia się na jego wykładzie, swoją zmysłowością i radością życia w nadnaturalny sposób użycza materialnego ciała eterycznej postaci Niny. Jest supełek, który dyskretnie wiąże fabułę w całość. Jak te zabiegi kompozycyjne wpływają na dynamikę powieści, jak układają się te wątki w czasie czytania, co staje się dla czytelnika ważne, a co ważniejsze? U Wellsa gwałtowne przemieszczanie się w czasie powodowało mdłości, zawroty głowy i strach. U Hena poruszamy się cały czas w przestrzeni miłosnej fascynacji – raz obiektem zauroczenia jest Matylda, innym razem Nina Berberowa – co w znaczący sposób łagodzi wstrząsy. Choć zabieg i tak jest ryzykowny, i raczej filmowy niż literacki. Zdarzało mi się niechętnie wracać z posiedzenia redakcyjnego organizowanego przez Gorkiego prosto w erotyczne profesorskie uniesienia nad biustem redaktorki Matyldy. A i droga w drugą stronę bywała czasem trudna. Do momentu, od którego zaczynamy się orientować, że prawdziwym bohaterem tej powieści jest Maksym Gorki. Trochę to wszystko skomplikowane, ale ta sprytna konstrukcja pozwala oddać sprawiedliwość jednemu z najwybitniejszych pisarzy XX wieku, niesłusznie napiętnowanemu i z wyrokiem zapomnienia tylko z tego powodu, że przyszło mu żyć w ciekawych czasach. Maksym Gorki dziś – to przyjaciel Lenina i Stalina, autor Matki, twórca kojarzony z socrealistyczną doktryną w literaturze i sztuce. A kto z nas może się pochwalić znajomością Klima Samgina? Niedokończonej kilkutomowej powieści Gorkiego. Pracę nad nią przerwała gwałtowna, niespodziewana śmierć pisarza. Kto wie jeszcze dziś o jego felietonach Myśli nie na czasie w „Nowoj Żyzni”, gdzie bezlitośnie rozprawiał się z terrorem rewolucyjnym i bezkompromisowo występował przeciw bezmyślności i okrucieństwom rewolucyjnej władzy. Kto wie, że Gorki z narażeniem własnego życia zawsze stawał w obronie prześladowanych artystów i inteligentów? W swojej autobiografii Podkreślenia moje Nina Berberowa napisze o nim: „Człowiek, który postanowił poświęcić się literaturze, nauce, sztuce był dla niego święty”. Podziwiała w nim człowieka i jego „boską energię elektryczną” w działaniu na rzecz tych, którzy znaleźli się nagle w potrzebie. „Gdyby nie Gorki, umarlibyśmy z głodu” – powie po latach w Londynie Anna Achmatowa.